Son bir yılda afetlerin çiftçiyi derinden yaraladığını vurgulayan Ün, özellikle yüksek sıcaklıkların tarla ürünlerinde büyük kayıplara neden olduğunu söyledi.
“Trakya her dönemde şiddetli kuraklık yaşadı”
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün standart yağış ve normalin yüzdesi metoduna göre hazırlanan 1, 3, 6, 9 ve 12 aylık kuraklık haritalarının her döneminde Trakya Bölgesi’nin şiddetli kuraklık yaşadığını belirten Ün, “Bazı tarlalarda ne buğday, ne arpa ne de ayçiçeği kaldı. Biçer dahi giremeyecek durumda araziler var. Özellikle Edirneli çiftçimiz son 5 yıldır kuraklıkla boğuşuyor, artık dayanacak gücü kalmadı. Çiftçimize verilen desteklerin acilen artırılması gerekiyor” dedi.
“Geçmişte verilen kuraklık desteği yeniden uygulanmalı”
Ün, 2021 yılında kuraklık yaşayan çiftçilere Cumhurbaşkanı kararıyla %30 ve üzeri kayıplar için her %10’luk zarar başına dekara 10 lira verilerek %100 zarar yaşayan çiftçiye 100 lira ödendiğini hatırlattı. “Bu destek yeniden uygulanmalı ancak farklı bir yöntem izlenmeli” diyen Ün, şu öneriyi sundu: “Kuraklık yılları hariç son 5 yılın dekar verim ortalaması alınarak, yaşanan ürün kaybı miktarına Trakya Birliği’nin alım fiyatı üzerinden ödeme yapılmalı. Ürün olmayınca fiyatın ne olduğunun hiçbir anlamı yok. Hasat yapamayan çiftçimizi desteklemek zorundayız. Aksi takdirde her yıl olduğu gibi 1 milyon ton yağlık ayçiçeği tohumu veya karşılığı 400 bin ton ham ayçiçeği yağı ithalatı yaparız. Kota her yıl artar. Bunun önüne geçmenin tek yolu, kayıp ürün miktarı üzerinden destek vermektir.”
“AKP’nin politikaları üreticiyi bitiriyor”
Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin orman yangınları, zirai don ve kuraklık gibi felaketleri artırdığını belirten Ün, AKP iktidarını eleştirdi: “AKP, üretimi artırıcı ve koruyucu tedbirler almak yerine hazine garantili, rant odaklı projelere para aktardı. Bugün ekonomik kriz yaşıyorsak, bunda bu basiretsiz politikaların büyük payı var. Her krizde en çok çiftçi kesintiye uğruyor. İthalat kararlarıyla çiftçi eziliyor, kanuni destekler eksik veriliyor, ürün para etmediğinde müdahale edilmiyor, düşük alım fiyatları açıklanıyor. Devletini yanında görmek isteyen çiftçi, karşısında onu yok sayan bir iktidarla karşılaşıyor.”
“45 milyon ton ayçiçeği ithalatına 28 milyar dolar ödedik”
Ün, AKP döneminde Türkiye’nin ayçiçeği tohumu ve türevlerinde ithalat lideri olduğunu hatırlatarak, “Edirne’de yıllardır tamamlanması gereken barajlar, göletler, altyapı projeleri sürekli ertelendi. Çiftçi susuz kaldı, tarlalar boş kaldı. 45 milyon ton ayçiçeği ithalatına 28 milyar dolar ödedik. Bu parayla deniz suyunu içme ve sulama suyuna çevirecek tesisleri kurabilirdik. Enerji ihtiyacını karşılayacak güneş ve su gibi doğal kaynaklarımız da var. Ama hem doğaya uyumlu hem de geleceği garanti altına alacak ne zihniyetleri ne de kabiliyetleri var” dedi.
“Ürün kaybı üzerinden destek verilmezse üretici kalmayacak”
Son olarak, 26 Ekim 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararla Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da yağlık ayçiçeği için ton başına prim desteğinin 1000 TL’den 1500 TL’ye çıkarıldığını hatırlatan Ün, şunları kaydetti: “Bölge çiftçimiz için bu destek bir defaya mahsus artırıldı ama yaşanan kuraklık felaketinin etkisi çok daha büyük. 2023’te verilen fark prim desteği, bu kez ürün kaybı miktarı hesaplanarak ve ürün değeri 28 liradan baz alınarak verilirse çiftçimizin kaybı telafi edilebilir. Aksi halde gelecek yıl ayçiçeği ekecek üretici bulamayız.”
