80 yıl önce bugün, 14 Kasım 1944’te Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) eli kanlı lideri Josef Stalin’in emriyle öz yurtlarından koparılan Ahıska Türkleri, sürgün ve soykırımın yıldönümünde anılıyor. On binlerce insan, soğuk hayvan vagonlarında Sibirya ve Orta Asya’ya gönderilerek vatansız bırakıldı.
Bugün Gürcistan sınırları içinde kalan Ahıska, 1829’da Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılarak Çarlık Rusya’sının hakimiyetine girdi. Zamanla Sovyet yönetimine bağlanan bölgedeki Ahıska Türkleri, 2. Dünya Savaşı sırasında cepheye çağrıldı ve ardında kalan kadınlar ve yaşlılar da demiryolu inşasında çalıştırıldı. Bu hat, 1944’te tamamlanarak Ahıskalıların sürgün yolculuğunda kullanıldı.
14 Kasım 1944’te kadın, çocuk ve yaşlılardan oluşan binlerce Ahıska Türkü bir gece ansızın hayvan vagonlarına bindirildi. Açlık, soğuk ve hastalık sebebiyle 17 bin insan hayatını kaybetti. Yaklaşık 94 bin kişi vatanlarından koparıldı, birçok kayıp yol kenarına bırakıldı.
Kazakistan, Sibirya ve Türkistan’a zorla yerleştirilen Ahıska Türkleri, Sovyet yönetiminin 1956’da özel yerleşim sınırlamalarını kaldırmasıyla kısmen Kafkasya’ya dönebildi. Ancak pek çoğu sürgün bölgelerinde kalmak zorunda kaldı.
Yıllar sonra Türkiye, sürgünden sağ kurtulan Ahıska Türklerinin vatanlarına dönmesi için çalışmalara başladı. 2004’te ABD ve Rusya’nın başlattığı programla 5 bin Ahıska Türkü ABD’de çeşitli şehirlere yerleştirildi. 2014’te Ukrayna’daki çatışmalar nedeniyle Türkiye, Ahıska Türklerinden bazılarını Erzincan’ın Üzümlü ilçesine kabul etti.
Bugün Ahıska Türkleri, Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, Özbekistan, Kırgızistan, Ukrayna ve ABD başta olmak üzere yaklaşık 550 bin kişilik nüfusa ulaştı.
Ancak 80 yıl önce yaşanan sürgün ve soykırımın izleri hâlâ unutulmadı.
